ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΤΡΕΛΑΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ “ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΑΥΤΟΝΟΜΩ”
Το σημαντικότερο πρόβλημα που απασχολεί το 2022 κυβερνήσεις , επιχειρήσεις και νοικοκυριά στην Ευρώπη είναι αυτό της ενεργειακής κρίσης. Είναι ίσως η χειρότερη κρίση μετά από αυτήν του 1970 .
Εξωπραγματικές τιμές ενέργειας , κίνδυνοι στην επάρκεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, μεγάλη αβεβαιότητα για τον επερχόμενο χειμώνα .
Στην Ευρώπη ,ήδη έχουν ξεκινήσει ενέργειες για την ενεργειακή μετάβαση με στόχο να αντιμετωπίσουν την πρόκληση της κλιματικής αλλαγής .Αυτές οι πολιτικές δεν αποδίδουν τόσο άμεσα τα προσδοκόμενα , μπροστά στην επιτακτική ανάγκη άμεσης εξοικονόμησης ενέργειας, αφού απαιτούνται αρκετά χρόνια για την εφαρμογή τους και τα αποτελέσματα που αυτές επιφέρουν .
Η Ελλάδα σαν άμεσο μέτρο ανακούφισης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων ,προτίμησε την επιδοματική ενίσχυση όσον αφορά στο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας.
Παράλληλα ,υπήρχαν και υπάρχουν ευρωπαϊκά προγράμματα τα οποία “τρέχουν”, μπορούν αρκετά γρήγορα να αλλάξουν τον εθνικό ενεργειακό χάρτη κατανάλωσης ,να αναβαθμίσουν το κτιριακό δυναμικό και να αποτελέσουν πραγματικό κίνητρο για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις να συμμετάσχουν στην πολυπόθητη μείωση κατανάλωσης της ενέργειας ,έχοντας προσωπική συμβολή με οικονομικό όφελος αλλά και απόκτηση οικολογικής συνείδησης.
Τα πλεονεκτήματα πολλά και τα κέρδη επίσης για όλες τις πλευρές. Μειωμένο κόστος ενέργειας για επιχειρήσεις και πολίτες ,αναβάθμιση των περιουσιακών τους στοιχείων .Δραματική μείωση της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας, τεράστια εξοικονόμηση πόρων (πολύτιμου συναλλάγματος) για την εισαγωγή φυσικού αερίου ή την απ΄ ευθείας εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Πως χειρίζεται όμως η Ελλάδα μέχρι στιγμής αυτά τα προγράμματα όπως για παράδειγμα το ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ-ΑΥΤΟΝΟΜΩ στους διάφορους επαναλαμβανόμενους κύκλους του;
Παρά τα οφέλη που ήδη έχουν καταφέρει να απολαμβάνουν αρκετοί πολίτες, μέχρι να φτάσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα ,είναι αναγκασμένοι να περάσουν από τις συμπληγάδες πέτρες της γραφειοκρατικής τρέλας του ελληνικού δημοσίου. Αυτά τα προγράμματα σ αυτήν την δύσκολη ενεργειακή περίοδο θα έπρεπε να αποτελούν την αιχμή του δόρατος μιας “επιθετικής” προς τον ζητούμενο στόχο πολιτικής ,από την κυβέρνηση.
Όμως λόγω των απίστευτων γραφειοκρατικών διαδικασιών που ακολουθούνται και των αμέτρητων, αχρείαστων πολλές φορές δικαιολογητικών που απαιτούνται για τις τελικές εκταμιεύσεις, έχουν καταντήσει να μην ελκύουν τους δυνητικά ωφελούμενους και να τους αποθαρρύνουν για την συμμετοχή τους σε επόμενους κύκλους.
Για να γίνουν κατανοητά όμως τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν όλοι οι εμπλεκόμενοι (πολίτες, ενεργειακοί επιθεωρητές , μηχανικοί σύμβουλοι έργου , προμηθευτές κλπ) θα αναφερθούν κάποια χαρακτηριστικά προβλήματα τα οποία λειτουργούν δυσφημιστικά και αποτρεπτικά για την συμμετοχή τους.
-
Με βάση την νομοθεσία ( παράγραφος 1 του άρθρου 53 του Ν.4409/2016 (ΦΕΚ 136/Α’/28.07.2016), όταν ένας επιθεωρητής εκδίδει ένα ενεργειακό πιστοποιητικό, ορίζεται σαφώς ότι αυτό απαγορεύεται εφόσον: α) συμμετείχε στη μελέτη, κατασκευή, επίβλεψη, συντήρηση, ο ίδιος ή νομικό πρόσωπο του οποίου είναι μέλος ή εταίρος ή υπάλληλος, β) έχει δικαίωμα κυριότητας, νομής ή κατοχής, ο ίδιος, ή σύζυγος ή συγγενής του έως β’ βαθμού ή νομικό πρόσωπο του οποίου ο ίδιος είναι μέλος ή εταίρος ή υπάλληλος. Αυτά είναι αυτονόητα και γνωστά για κάθε ενεργειακό επιθεωρητή για οποιαδήποτε επιθεώρηση κτιρίου για όποιον λόγο γίνεται αυτή και όχι μόνο για πιστοποιητικά που εκδίδονται στα πλαίσια ενός ενεργειακού προγράμματος όπως το “ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΑΥΤΟΝΟΜΩ”.
(προβλέπονται πρόστιμα και ποινές αφαίρεσης της δυνατότητας διεξαγωγής επιθεωρήσεων σε περίπτωση που δεν τηρούνται τα παραπάνω, αφού υπάρχει ειδικό σώμα ελέγχου της ορθής τήρησης των νόμων και των διατάξεων).
'Όμως , στην Ελλάδα του 2022 αυτά δεν θεωρούνται αρκετά. Στα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την τελική εκταμίευση , ανάμεσα στα άλλα ζητούνται υπεύθυνες δηλώσεις από τον πρώτο αλλά και τον δεύτερο ενεργειακό επιθεωρητή (ο οποίος πιστοποιεί τις ενεργειακές επεμβάσεις της αναβάθμισης) ,ότι δεν συντρέχουν οι παραπάνω λόγοι περί ασυμβίβαστου για να εκδώσουν το πιστοποιητικό.
- Άλλα χαρακτηριστικά παραδείγματα χτισίματος γραφειοκρατίας συνήθως από ευθυνόφοβους υπαλλήλους και ελεγκτές κάθε ένας από τους οποίους βάζει το δικό του λιθαράκι το οποίο και παγιώνεται , αποτελούν οι ζητούμενες δηλώσεις από τον ωφελούμενο ότι το ακίνητο για το οποίο θα επιδοτηθεί είναι η κύρια κατοικία του ή την έχει παραχωρήσει ,λες και αυτά δεν είναι ήδη γνωστά μέσω του taxis net από το οποίο αντλεί αυτόματα η ηλεκτρονική πλατφόρμα του προγράμματος ,όσα στοιχεία χρειάζονται με ηλεκτρονικές διασταυρώσεις.
- Υπεύθυνη δήλωση επίσης ζητείται από τον μηχανικό σε περίπτωση που εξέδωσε άδεια μικρής κλίμακας για τις προβλεπόμενες επεμβάσεις , στην οποία να αναφέρεται ότι η άδεια εκδόθηκε για την συγκεκριμένη διεύθυνση του ακινήτου και αφορά στις εργασίες για το “ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ” .(Αυτά που ζητούνται είναι εξ ορισμού αυτονόητα αφού ήδη αναφέρονται και είναι καταχωρημένα στο ηλεκτρονικό σύστημα έκδοσης αδειών του ΤΕΕ ενώ περιγράφονται αναλυτικά στην συνοδευτική τεχνική περιγραφή.)
Χτίζεται μ αυτόν τον τρόπο σιγά σιγά ένα βουνό γραφειοκρατίας που λειτουργεί τελείως αποτρεπτικά αφού κάθε τόσο εφευρίσκονται νέα αχρείαστα και ανούσια προαπαιτούμενα δικαιολογητικά , με αποτέλεσμα την δραματική καθυστέρηση των αποπληρωμών των προμηθευτών, αποθαρρύνοντας τους έτσι να εμπλακούν σε μια απίστευτη ταλαιπωρία πολύμηνης αναμονής για την εκταμίευση των δεδουλευμένων τους ,ειδικά σε εποχές στενής ρευστότητας.
- Άλλο ένα τεράστιο πρόβλημα που έχει “ξαφνικά” και εκβιαστικά ανακαλυφθεί στις περιοχές με μειωμένο ΦΠΑ όπως τα νησιά του ΒΑ Αιγαίου, είναι μια αυθαίρετη ερμηνεία του φορέα του προγράμματος (Αναπτυξιακή Τράπεζα) . Τόσο οι τιμές μονάδας υλικών όσο και εργασιών στον οδηγό του προγράμματος (σημειωτέον αυτός έχει ισχύ νόμου , δημοσιεύεται στην εφημερίδα της κυβέρνησης) ,αναφέρεται ότι εμπεριέχουν τον αναλογούντα ΦΠΑ . Σαφώς λοιπόν στην περιοχή μας εξυπακούεται ότι οι ανώτατες προβλεπόμενες τιμές εμπεριέχουν τον αναλογούντα για τα νησιά ΦΠΑ 17% .Οι αποφάσεις υπαγωγής στο πρόγραμμα που υπογράφονται από τον φορέα υλοποίησης και τους ωφελούμενους (οι οποίες στην ουσία έχουν ισχύ συμβολαίου μεταξύ δύο συμβαλλόμενων μερών) ,έχουν τις εγκεκριμένες τιμές των εργασιών υπολογισμένες με το ΦΠΑ να εμπεριέχεται ,χωρίς καμία απολύτως αναφορά με ποιον συντελεστή έχουν αυτές καθοριστεί. Οι ωφελούμενοι που έχουν συνάψει δάνειο με τράπεζες, έχουν υπογράψει τις δανειακές συμβάσεις επίσης με τον ίδιο εγκεκριμένο προϋπολογισμό .Αυτά τα απολύτως ξεκαθαρισμένα ,παρερμηνεύονται από τον φορέα ,ο οποίος τελείως αυθαίρετα με αστήρικτες αιτιάσεις ,ισχυρίζεται εκ των υστέρων ότι οι τιμές στον αρχικό οδηγό έχουν υπολογιστεί με 24% ( ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΠΟΥΘΕΝΑ ΑΥΤΟ) . 'Όλη αυτή η αυθαιρεσία φτάνει μέχρι του σημείου να ζητούνται με επιστολές προς ωφελούμενους οι οποίοι ήδη έχουν ολοκληρώσει τόσο τις επεμβάσεις αναβάθμισης ,αλλά και από άλλους οι οποίοι ήδη έχουν ολοκληρώσει το πρόγραμμα και τις συμβατικές υποχρεώσεις τους, να καταβάλουν εκ των υστέρων χρήματα στον φορέα για να καλύψουν δήθεν την διαφορά μεταξύ των συντελεστών ΦΠΑ (24% και 17%). Γίνονται απαιτητά λοιπόν ,εκβιαστικά επί πλέον χρήματα από τους ωφελούμενους. Σε πολλές περιπτώσεις επίσης ,λίγο πριν την τελική εκταμίευση εκβιάζονται να καταβάλουν την αυθαίρετη χρηματική διαφορά ,αλλιώς “παγώνει” η όλη διαδικασία προς την ολοκλήρωση του προγράμματος.
- 'Άλλη μεγάλη “επιτυχία” τού συγκεκριμένου προγράμματος είναι το ότι οι οδηγίες πληρότητας των δικαιολογητικών για την τελική εκταμίευση δημοσιεύτηκαν επίσημα αρχές Ιουνίου, ενώ το πρόγραμμα για την πλειοψηφία των ωφελούμενων είχε καταληκτική ημερομηνία υποβολής δικαιολογητικών την 7η Ιουλίου 2022.
- Αιτήματα ωφελούμενων για παράταση στην καταληκτική ημερομηνία (7/7/22) για εύλογες αιτίες (πανδημία, αδυναμία για την έγκαιρη υλοποίηση των εργασιών, λόγω καθυστέρησης στις παραδόσεις πολλών υλικών εξ αιτίας του πολέμου ), ουδέποτε απαντήθηκαν από τον φορέα του προγράμματος. Μόλις προχτές ακριβώς την τελευταία μέρα δόθηκε οριζόντια παράταση τριών μηνών βάζοντας προσωρινό τέλος στην ομηρεία μηχανικών προμηθευτών και ωφελούμενων.
Δυστυχώς όλες αυτές οι πραγματικά απίστευτες καταστάσεις γραφειοκρατίας, αναξιοπιστίας και ταλαιπωρίας ,οδηγούν πολλούς μηχανικούς και προμηθευτές σε εκούσια “αποχή” και ταυτόχρονα αρνητική διαφήμιση για τα πολύ χρήσιμα και αναγκαία αυτά προγράμματα .
Οι πολιτικοί προϊστάμενοι δυστυχώς δείχνουν να είναι τελείως ανημέρωτοι και αποκομμένοι από την πραγματικότητα για όλα αυτά .Η “επιτυχία” των προγραμμάτων γι’ αυτούς ,φαίνεται να εξαντλείται στις φωτογραφήσεις και στις συνήθως πομπώδεις τηλεοπτικές εξαγγελίες περί της δήθεν επιτυχίας και της απρόσκοπτης λειτουργίας των διαδικασιών , ταυτόχρονα με την πανηγυρική παράθεση αριθμητικών δεδομένων για τον μεγάλο αριθμό ενδιαφερομένων και ωφελούμενων .
Δυστυχώς δεν είναι τυχαία η ομοβροντία επιστολών διαμαρτυρίας από σύσσωμο τον τεχνικό κόσμο (ΤΕΕ) και τους επαγγελματικούς κλάδους των προμηθευτών για τις δυσκολίες και τις δυσλειτουργίες των διαδικασιών.
Αντί τέτοιου είδους προγράμματα να είναι η κορωνίδα της ενεργειακής πολιτικής με στόχο την απόκτηση ενεργειακής συνείδησης αλλά και πραγματικών οικονομικών ωφελημάτων για την εθνική οικονομία και τους πολίτες ,απαξιώνονται στην συνείδηση όλων και σε μεγάλο βαθμό φαίνεται ότι πραγματοποιούνται για την διεκπεραίωση μιας ακόμη “υποχρέωσης” ενεργειακής εξοικονόμησης , με τα κυριότερα ωφελήματα για τους ιθύνοντες να δείχνουν ότι είναι μόνο τα (πολιτικά) επικοινωνιακά αντί τα πολύ ουσιαστικά.
Γιάννης Καραβασίλης
Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΕΜΠ
ΑΝΑΚΥΚΛΩΝΩ-ΑΛΛΑΖΩ ΣΥΣΚΕΥΗ
Το Πρόγραμμα «ΑΝΑΚΥΚΛΩΝΩ-ΑΛΛΑΖΩ ΣΥΣΚΕΥΗ» επιχορηγεί νοικοκυριά για την
• αντικατάσταση συγκεκριμένων κατηγοριών ενεργοβόρων οικιακών ηλεκτρικών συσκευών, με νέες, φιλικές προς το περιβάλλον και ενεργειακά πιο αποδοτικές,
• παράλληλη ανακύκλωση των παλαιών ηλεκτρικών συσκευών που αντικαθίστανται.
Υποχρεωτική από τη νέα χρονιά η αναγραφή της ενεργειακής κλάσης κάθε ακινήτου στις αγγελίες ενοικίασης ή πώλησης
Από το νέο έτος θα αναγράφεται η ενεργειακή κλάση σε όλες τις αγγελίες των ακινήτων. Αυτό αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ), ενημερώνοντας παράλληλα για τη σχετική εγκύκλιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας αναφορικά με την ενεργειακή απόδοση κτιρίων.
Σύμφωνα με την εγκύκλιο θα ισχύουν τα εξής:
-
- Από την 1η Ιανουαρίου κάθε κτίριο που διατίθεται προς πώληση ή προς μίσθωση, απαιτείται να έχει ήδη ΠΕΑ (Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης) ώστε να δηλώνεται ο δείκτης ενεργειακής απόδοσης σε όλες τις εμπορικές διαφημίσεις και καταχωρίσεις.
- Ολα τα νέα κτίρια ή κτιριακές μονάδες πρέπει να πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης όπως καθορίζονται στον ΚΕΝΑΚ. Εξαιρούνται: α) κτίρια προστατευόμενα ως μέρος συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή λόγω της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής ή ιστορικής τους αξίας.
β) κτίρια χρησιμοποιούμενα ως χώροι λατρείας γ) βιομηχανικές και βιοτεχνικές εγκαταστάσεις, επαγγελματικά εργαστήρια με
σημαντικό ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό και αποθήκες – Logistics, εργοστάσια, συνεργεία συντήρησης και επισκευής αυτοκινήτων – μοτοσικλετών, βαφεία, ξυλουργεία, εργαστήρια ερευνών και εκπαίδευσης, παρασκευαστήρια τροφίμων, καθαριστήρια, σιδερωτήρια, οργανωμένα πλυντήρια ρούχων και αυτοτελή κέντρα μηχανογράφησης.
δ) προσωρινής χρήσης κτίρια, αγροτικών χρήσεων -πλην κατοικιών- και αγροτικά κτίρια -πλην κατοικιών- εργοταξιακοί οικίσκοι, κατασκευές για περιοδικές – εποχικές εκθέσεις, ε) μεμονωμένα κτίρια, με συνολική ωφέλιμη επιφάνεια μικρότερη από 50 τ.μ., για τα οποία ισχύουν μόνον οι ελάχιστες απαιτήσεις που αφορούν σε δομικά στοιχεία του κτιριακού κελύφους, στ) περιπτώσεις ιδιοκτησιών οι οποίες εκ της πολεοδομικής χρήσης δεν είναι «δομικά έργα». - Ολα τα υφιστάμενα κτίρια ή κτιριακές μονάδες που υπόκεινται σε ριζική ανακαίνιση πρέπει να πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης.4. Στα νέα κτίρια ή κτιριακές μονάδες είναι υποχρεωτική η κάλυψη μέρους (60%) των αναγκών σε ΖΝΧ (ζεστό νερό χρήσης) από ηλιοθερμικά συστήματα.5. Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ). Απεικονίζει την ενεργειακή κατάταξη ενός κτιρίου ή κτιριακής μονάδας.
6.Υποχρέωση έκδοσης ΠΕΑ υπάρχει: α) μετά την κατασκευή νέου κτιρίου ή κτιριακής μονάδας και αφορά τα κτίρια με οικοδομική άδεια που εμπίπτουν στις διατάξεις του ΚΕΝΑΚ β) μετά την ολοκλήρωση ριζικής ανακαίνισης γ) κατά την πώληση μέχρι την ενεργοποίηση της Ταυτότητας του Κτιρίου, δ) κατά τη μίσθωση σε νέο ενοικιαστή μέχρι την ενεργοποίηση της Ταυτότητας του Κτιρίου, ε) για κτίρια συνολικής επιφάνειας άνω των 250 τ.μ. τα οποία χρησιμοποιούνται από υπηρεσίες του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα, και τα οποία επισκέπτεται συχνά το κοινό.
7. Κατά την πώληση ή την κάθε είδους μίσθωση κτιρίων ή κτιριακών μονάδων, επιδεικνύεται το ΠΕΑ ή αντίγραφό του, προ της σύνταξης του μισθωτηρίου ή πωλητηρίου συμβολαίου και παραδίδεται το αντίγραφό του κατά την πώληση ή μίσθωση.
Η ύπαρξη του ΠΕΑ κατά τη μίσθωση επιβεβαιώνεται με την καταχώριση των στοιχείων του στην διαδικτυακή εφαρμογή της ΑΑΔΕ. Η δωρεάν παραχώρηση δεν είναι μίσθωση και δεν απαιτείται η έκδοση ΠΕΑ. Η παραχώρηση ή ενοικίαση τμήματος κτιριακής μονάδας δεν απαιτεί την έκδοση ΠΕΑ.
Συνεπώς υφίσταται υποχρέωση ύπαρξης ισχύοντος ΠΕΑ και καταχώρισης των στοιχείων του στην αντίστοιχη διαδικτυακή εφαρμογή της ΑΑΔΕ, εφόσον απαιτείται από τη νομοθεσία, η έκδοση ΠΕΑ και πρόκειται για κατάρτιση σύμβασης μίσθωσης σε νέο μισθωτή που εγκαθίσταται για πρώτη φορά στο μίσθιο.
Η άνω υποχρέωση δεν υφίσταται:
– σε ανανέωση ή παράταση της σύμβασης μίσθωσης με τον ίδιο
μισθωτή του αυτού ακινήτου.
– όταν για οποιοδήποτε λόγο γίνει μεταβίβαση της σύμβασης μίσθωσης.
- Σε περίπτωση μη έκδοσης ΠΕΑ, παράλειψης προσυμβατικής ενημέρωσης του αντισυμβαλλόμενου, διαφήμισης – μεσιτείας χωρίς αναφορά της ενεργειακής κατάταξης της κτιριακής μονάδας/ κτιρίου και μη καταχώρισης των στοιχείων του ΠΕΑ στις εφαρμογές της ΑΑΔΕ, επιβάλλεται, πρόστιμο σε βάρος του κατά νόμον υπόχρεου από 200 έως 10.000 ευρώ.
Πρώτες εντυπώσεις από το νέο πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης κατοικιών "Εξοικονομώ-Αυτονομώ"
Στις 30 Νοεμβρίου ξεκινά η υποβολή αιτήσεων για το πρόγραμμα «Εξοικονομώ-Αυτονομώ», με προϋπολογισμό ύψους 850 εκατ. ευρώ και ποσοστά επιχορήγησης των επενδύσεων για την εξοικονόμηση ενέργειας που φθάνουν σε ορισμένες περιοχές της χώρας ακόμη και στο 95% (για λιγνιτικές περιοχές).
Το ΥΠΕΚΑ προχώρησε στην προδημοσίευση του Οδηγού του Προγράμματος προκειμένου να διευκολύνει τους ενδιαφερόμενους ιδιοκτήτες κατοικιών να προετοιμάσουν την αίτησή τους.
Για το νησί μας αλλά και γενικότερα για την περιφέρεια Βορ. Αιγαίου, η πλειοψηφία των υποψήφιων ιδιοκτησιών για ένταξη στο πρόγραμμα είναι μονοκατοικίες και μεμονωμένα διαμερίσματα.
Σύμφωνα με τις έως τώρα εξαγγελίες , το πρόγραμμα θα παραμείνει «ανοιχτό» μέχρις εξαντλήσεως των διαθέσιμων πόρων ανά περιφέρεια , ενώ εκτός από τις επιχορηγήσεις το πρόγραμμα παρέχει και άτοκα δάνεια.
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι παρά τους αυξημένους πόρους χρηματοδότησης του προγράμματος , παραμένουν οι παθογένειες των προηγούμενων φάσεων.
Σ αυτές παρατηρήθηκε ότι πολύ μεγάλο ποσοστό δυνητικά ωφελούμενων έμεινε έξω από την διαδικασία, αφού τελικά αυτή εξελίχθηκε σε μια κούρσα χρόνου μιας και οι πόροι εξαντλήθηκαν πάρα πολύ γρήγορα (ελάχιστες ώρες).
Για την περιφέρεια μας , η προηγούμενη φάση “έμεινε στον αέρα” μερικές ώρες μόνο. Σπαταλήθηκαν εκατοντάδες εργατοώρες , από τον τεχνικό κόσμο για την προετοιμασία των φακέλων ,αλλά και από τους ιδιοκτήτες χρόνος και χρήματα για την συλλογή των απαραίτητων δικαιολογητικών. Όλα δείχνουν ότι και σ αυτή τη νέα φάση κάπως έτσι θα εξελιχθούν τα πράγματα.Οι αιτήσεις σύμφωνα με τα έως τώρα γνωστά, θα υπάγονται στη βάση της αρχής της χρονικής προτεραιότητας(first in – first out) και στους διαθέσιμους πόρους .
Ίσως το σύστημα (λόγω παραπάνω πόρων) να αντέξει πολύ λίγες ώρες παραπάνω.
850 εκ. ευρώ είναι η δημόσια δαπάνη στον νέο κύκλο,ενώ ήταν 275 εκ. ευρώ στον προηγούμενο, κατά τον οποίο η δυνατότητα υποβολής αιτήσεων έκλεισε σχεδόν αμέσως όπως είπαμε παραπάνω. Στον νέο κύκλο ο προυπολογισμός ανά κατοικία μπορεί να φτάσει και τις 50000 ευρώ σε σχέση με τις 25000 ευρώ του εξοικονόμηση ΙΙ.Στην προηγούμενη φάση εντάχθηκαν πανελλαδικά περίπου 20000 κατοικίες ενώ τώρα ο στόχος είναι 45-60000.
Η πολιτεία παρά τον επιχειρούμενο επικοινωνιακό εξωραϊσμό της δράσης , θα πρέπει να δει σοβαρά τα θέματα που θα θεμελιώσουν την εμπιστοσύνη του τεχνικού κόσμου και των ιδιοκτητών για το νέο πρόγραμμα.
Η απρόσκοπτη δυνατότητα εισόδου στο σύστημα όλων των προετοιμασμένων αιτήσεων και η θέσπιση πραγματικά καθαρά ενεργειακών κριτηρίων που αποτελεί άλλωστε και την κύρια στόχευση της δράσης (σε συνδυασμό με εισοδηματικά κριτήρια ώστε να μπορέσουν και οι ασθενέστεροι οικονομικά ιδιοκτήτες να αναβαθμίσουν τις κατοικίες τους) θα αποτελούσε ένα πρώτο βήμα.
Για παράδειγμα , η προκύπτουσα ετήσια εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας σε kwh/m2 σε συνδυασμό με έναν έξυπνα υπολογισμένο πολλαπλασιαστή εισοδηματικής στάθμης, που θα ενισχύει την πιθανότητα συμμετοχής των ασθενέστερων νοικοκυριών, θα έκανε δικαιότερη την διαδικασία.
Αυτό γιατί κάποιες «νέες» επιτρεπόμενες επεμβάσεις με μεγάλο ποσοστό εξοικονόμησης πρωτογενούς ενέργειας πχ φωτοβολταϊκά (ΑΠΕ) ή σταθμοί φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων , δεν θα είναι στις προτεραιότητες αλλά ούτε και στην σκέψη των ασθενέστερων οικονομικά.
Ενας άλλος παράγοντας που θα μπορούσε να συμμετέχει στην διαμόρφωση ενός τελικού συντελεστή “κατάταξης” στην λίστα των ωφελούμενων, θα ήταν το μεγαλύτερο κλάσμα με αριθμητή την επιτυγχανόμενη ετήσια εξοικονόμηση ενέργειας και παρονομαστή την δαπάνη που απαιτείται γι’ αυτό.
Το όφελος σ αυτήν την περίπτωση θα ήταν εξοικονόμηση ενέργειας με έξυπνες, στοχευμένες , ρεαλιστικά οικονομικές και καλά ψαγμένες προτάσεις από τον ενεργειακό επιθεωρητή ώστε να επιτυγχάνεται η μέγιστη απόδοση του στόχου της δράσης και η βέλτιστη αναλογία αποτελέσματος προς κόστος.
Μετά την εξάντληση των πόρων οι υπολειπόμενες κατοικίες θα παρέμεναν σε καθεστώς επιλεξιμότητας (επιλαχούσες) και θα εντάσσονταν στο πρόγραμμα κάθε φορά που θα έμπαιναν νέοι πόροι , αν φυσικά δεν θα έχουν κάνει ενεργειακές μεταβολές στο ενδιάμεσο, που να επηρεάζουν το Α πιστοποιητικό που έχει ήδη εκδοθεί.
Έτσι το πρόγραμμα θα είναι δικαιότερο ,και θα στοχεύει ακριβώς σ αυτό για το οποίο έχει σχεδιαστεί .
Το πρόγραμμα για την επιλεξιμότητα απαιτεί την αναβάθμιση κατά τρεις ενεργειακές βαθμίδες .Σαν παράδειγμα μια κατοικία με τρέχουσα ενεργειακή κατάταξη “Δ” , πρέπει να ανέβει 3 κατηγορίες μετά τις επεμβάσεις και να γίνει Β+.
Αυτό σημαίνει τουλάχιστον δύο “βαρειές” ενεργειακές παρεμβάσεις πχ μόνωση στο κέλυφος, μόνωση δώματος-στέγης η ακόμη και εγκατάσταση αντλίας θερμότητας. Έτσι λοιπόν θα προκύψει αύξηση του προϋπολογισμού της πρότασης ,αφού με τις τιμές του προγράμματος για μια κατοικία πχ 120μ2 (με υποθετικές διαστάσεις 10μΧ12μ), η μόνωση στο κέλυφος μπορεί να κοστίσει κατ’ εκτίμηση:
{(10μ+12μ)Χ2Χ3μ ύψος-επιφάνεια κουφωμάτων πχ 20μ2}Χ55ευρώ/μ2=6120ευρώ για μόνωση κελύφους.
Επίσης θα απαιτηθούν 120Χ48=5760 ευρώ για την μόνωση δώματος.
Αν απαιτηθεί και άλλη επέμβαση πχ κουφώματα η αντλία θερμότητας , η πρόταση θα είναι πάνω από 15000-20000.
Ένα νοικοκυριό με οικογενειακό εισόδημα <=20000 ευρώ (η 10000 ευρώ ατομικό) που είναι η πρώτη κλίμακα στο πρόγραμμα, επιδοτείται μέχρι και 65% (έως 75% λόγω covid). Ετσι λοιπόν ακόμη και με αυτή την επιδότηση θα πρέπει να καταβάλει 5000 ευρώ περίπου από ίδιους πόρους (εξαιρετικά δύσκολο για την τρέχουσα οικονομική συγκυρία).
Ένας άλλος κρυφός κίνδυνος τόσο για τους επιθεωρητές όσο και τους ιδιοκτήτες, είναι ότι ενώ το ακίνητο στα σενάρια βελτίωσης στο πρώτο πιστοποιητικό πρίν τις επεμβάσεις να δείχνει ότι αναβαθμίζεται κατά 3 κατηγορίες, κατά την εκπόνηση του δεύτερου ΠΕΑ μπορεί να μη το πετύχει αυτό αν έχει επιλεγεί επέμβαση που “αλλάζει σημαντικά ενεργειακά το κτίριο αναφοράς” (πχ εγκατάσταση αντλίας θερμότητας).
Έτσι θα χρειαστεί ίσως κάποια επί πλέον επέμβαση εξ ιδίων πόρων ώστε αυτό να γίνει εφικτό εκ των υστέρων.
Το σημαντικότερο όμως πρόβλημα αφορά στις κατοικίες που έχουν να τακτοποιήσουν πολεοδομικές εκκρεμότητες (πχ κάποια αυθαιρεσία) στην δημοτική ενότητα Χίου.
Εκ των πραγμάτων θα μείνουν εκτός προγράμματος, αφού μια τέτοια τακτοποίηση θα απαιτήσει πολύ χρόνο (απαιτούνται εγκρίσεις από δύο τοπικά συμβούλια, εκτός από το ΚΕΣΑ (Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής) και την εφορεία νεωτέρων μνημείων που δεν συνεδριάζουν και πολύ τακτικά στην Μυτιλήνη, εκδίδοντας μονοψήφιο αριθμό εγκρίσεων σε κάθε συνεδρίαση .
Αυτός ο απαιτούμενος χρόνος , σίγουρα θα είναι μεγαλύτερος από αυτόν που θα μείνει ανοικτή η πλατφόρμα του ΥΠΕΚΑ με αποτέλεσμα κατοικίες που πρέπει να τακτοποιήσουν πολεοδομικές εκκρεμότητες (προαπαιτούμενο για την ένταξη) ,είναι σίγουρο ότι δεν θα κατορθώσουν να ενταχθούν.
Ένα πολύ θετικό στοιχείο που δημοσιεύτηκε στο προσχέδιο ,είναι η υποχρεωτική διαχείριση (ανακύκλωση) -συλλογή και παράδοση των αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές (πχ αποβλήτων από κουφώματα, υαλοπίνακες, λέβητες κλπ) σε πιστοποιημένο φορέα. Αυτό βέβαια μπορεί να «κρύβει» κάποιες επί πλέον δαπάνες για τους ιδιοκτήτες.
Σε αναμονή λοιπόν της δημοσίευσης του τελικού οδηγού του προγράμματος ,με την ελπίδα ότι θα υπάρξουν πολλές βελτιώσεις από τα μέχρι τώρα γνωστά.
Γιάννης Χρυσ. Καραβασίλης
Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΕΜΠ